حرز چیست؟

حرز چیست و به چه معناست؟حرز پاره ای از آیات و اذکار و اوراد و ادعیه مأثوری است که از آسیب ها یا برای رفع بلا و آفات خوانده یا بصورت مکتوب  توسط افراد میگردد در این مقاله ...

عرفان سهرابی

بسم الله الرحمن الرحیم 

حزر چیست ؟

حرز پاره ای از آیات و اذکار و اوراد و ادعیه مأثوری است که که برای حفظ جان و مال از آسیب ها یا برای رفع بلا و آفات خوانده یا بصورت مکتوب توسط افراد حمل میگردد

در این مقاله با این موارد آشنا میشوید:

۱.معنی لغوی

۲.معنی اصطلاحی

۳.تفاوت حرز تعویذ و دعا

۴.مصونیت از آزار

۵.حزر های مأثور

۱_معنی لغوی 

کلمه حزر ، به کسر حا ٔ وسکون  را ٔ (جمع آن اَحْراز )در لغت حِزر یعنی جای مطمئن ، به عبارت دیگر به جایی می گویند که چنان محصور و محکم باشد که اگر کسی بدان وارد شود از گزندها و خطر ها مصون بماند.حزر به این مفهموم به معنای محل امن و مطمئن جهت حفظ مال از. دستبرد دیگران است از این رو هنگامی که چیزی را در جایی مطمئنی می گذارند و بدین وسیله آن را از دستبرد دیگران  محفوظ میدارند میگوند آن را احراز کرده اند .

۲_معنای اصطلاحی

و در اصلاح نوشته ای در بردارنده  اذکاری خاص برای دفع افات و بلا ها مشابه با تعویذ و عوذَه  یا قسمتی  از آن است که با اداب شرع موافق باشد بنا بر گفته زمخشری کاربرد حزر در معنای اصلاحی از باب مجاز است .

۳_تفاوت حرز تعویذ و دعا

درباره تفاوت حزر  و تعویذ و دعا بابد گفت این ها مفاهیمی متداخل اند و مرز ان ها بایکدیگر چندان مشخص نیست .

در برخی از کتاب های حدیث حزر ها و تعویذ ها در یک باب و یک ردیف جمع شده اند شماری از حزر ها نیز ذیل عنوان ((عوذان الائمة علیه السلام الحفظ ))((تعویذ های امامان برای حفظ خود از اسیب ها ))فراهم امداند ابن طاووس دعای منسوب به امام جواد علیه السلام را که گویند برای مصون ماندن از اسیب ها برای مأمون نوشت در مُهَج الد عوات «حزر»و درالامان «عوذه »نامیده است.

از مقایسه متون حزر ها و تعویذ ها نیز به تفاوتی نمیتوان دست یافت .به همین سبب در ادبیات محد ثان و اهل دعا حزر و تعویذ و تحرز و تعوذ غالبٱ در سیاق و به یک معنا به کار رفته اند شاید به توان گفت تعویذ تنها خواندی ها نوشتنی ها (از قبیل اسم اعظم یا اذکار و ادعیه )است اما حزر افزون بر این ها  شامل اشیا هم میگردد

۴_مصونیت از آزار

استعمال حزر برای مصونیت از آزار شیاطین و جنیان و نوشتن یا املا کردن حزر برای شفای بیماران نزد صوفیان نیز متداول بوده است چنان که ابو سعید ابولخیر  یک رباعی سروده و بر آن شرح هایی به نام «حورائیه »نوشته شده است .این رباعی حزری بوده که ابو سعید برای شفای استاد خود که در بستر افتاده بود املا کرده است .این عربی نیز حزری را به سلیمان بن داود نبی نسبت داده است .

با این حال حزر در فرهنگ شیعی از فرهنگ سایر مسلمانان متداول تر بوده است وجود انبوهی از حزر ها وعوذه ها و دعا های حفظ که در کتب ادعیه و حدیث امامیه ثبت شده شاهد این مدعاست .

۵_حزر های مأثور

حزر هر مالی در عرف متناسب با آن مال است به عنوان مثال حزر طلا و جواهر پول اشیای قیمتی صندوق محکم قفل دار حزر لوازم خانه و اجناس درون مغازه اتاق کمد و مغازه و حزر چهار پایان محل نگهداری ان ها مانند طویله و اسطبل است بنابر این جاهای که امد  و شد در ان ها همگانی است مانند حمام ها کاروانسراها قهوه خانه ها مهمانسرا ها و مساجد حزر محسوب نمیگردد.

دفن کردن مال در زیر زمین حزر آن محسوب  میشود لیکن برخی آن را به دفن کردن در آبادی مقید کرده و دفن در بیابان را حزر ندانسته اند قبر برای کفن نیز حزر محسوب می شود .

آیاتی نیزهستند که در حزر ها تکرار شدند که این ایات عبارتند از توبه سوره ۹ایه ۱۲۹.سبع سوره ۳۴،ایه ۲،یاسین سوره ۳۶ایه ۹اعراف سوره ۷ایه ۱۱۹بقره سوره ۲ایه ۱۸اسرا‍ٔ سوره ۱۷ایه ۴۵و۴۶توبه سوره نهم ایه ۱۲۹نحل سوره ۱۶ایه ۱۰۸جاثیه سوره ۴۵ایه ۲۳کهف سوره ۱۸ایه ۵۷بقره سوره ۲ایه ۱۳۷ کهف سوره ۱۸ایه ۳۹مومنون سوره ۲۳ایه ۹۷و۹۸مجاله سوره ۲۸ایه ۳۵طه سوره ۱۲ایه ۴۶هود سوره ۱۱ایه ۱۰۸یوسف سوره ۱۲ایه ۵۴حشر از ایه لو انزالنا هذا القران علی جبلِ تا اخر سوره . مریم سوره ۱۹ایه ۱۸

شماری از از حزر ها نیز اذکار متداول در میان مسلمانان اند از قبیل تهلیل و تسبیح و تحمید ماشا ٕالله و حوقله  لاحول  و لا قوه الا بالله العلی العظیم و بسم الله الرحمن الرحیم .شماری از جملات نیز در بسیاری از حزر ها تکرار شده اند که نشانی می دهد این تعابیر در تأثیر حزر و در حفظ الهی قرار گرفتن موثر و مفید و کلیدی هستند این جملات عبارتند از الهی کل ما انعمت علی من نعمه قل لک عندنا شکری و کلما ابتلیت ببلیه  قل لک عندنا صبری الی آخر (ادر ٕبک فی نحرا عدانی )(اخسئو فیها و الاتکلمون )(اللهم احرسنا بعینک  التی لاتنام و اکفنا برکن الذی لایرام )(ستر النبوه الذی استتر به الانبیا ٕ الجبرئیل عن یمینی و اسرافیل عن شمالی و میکائیل عن شمالی و اسرافیل عن ورایی ) و تعابیر جبرئیل عن یمیتی و میکائیل عن یساری و اسرافیل امامی لااله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین .یا آهیا شراهیأآذونی آل شدای من شرما اخاف و اخذر و اللهم انی اصبحت 

فی حما  ک التی لا استباح و ذمتک الذی لا تخفر و جوارک الذی لایضام ما من دابه الا هو آخذ بناصیتها 

حزر هایی هم که مستقیما از قران اقتباس شده اند غالبا دارای مدلولی روشن و همسو با قران و حاوی مضامین بلند توحیدی و مشتمل بر توکل بر خدا و تکه بر قدرت لایزال الهی و پرهیز از پناه جستن به شیاطین و جنیان و ارواح اند.

افزودن بر انچه گفته شد در احادیث کارهایی نیز حزر معرفی شده است از جمله همراه داشتن عصایی از درخت بادام تلخ در سفر حک کردن برخی اذکار بر نگین انگشتری در دست کردن خاتم عقیق و به همراه داشتن انگشتری با نگین عقیق زرد .

نامدار ترین حزر عبارت اند از  حزر ابی دجانه انصاری برای دفع جن و سحر .این حزر که راویان اهل سنت ان را نقل کرده اند در سده های اخیر به مجموعه های حدیثی شیعه نیز راه یافته است حزر یمانی مشهور یه دعای سیفی یکی از حزر های منسوب به علی بن ابی طالب علیه السلام است این حزر که ان با عنوان «دعای یمانی »هم یاد شده اسانید متون متفاوت روایت شده است بر این حزر که نام  آن همواره بر زبان ایرانیان به ویژه شاعران فارسی گو جاری بوده است شرح هایی هم نگاشته اند در این شرح ها شارحان درباره مقدمات و آداب به کار بستن دعای مزبور و سند و متن ان سخن گفته اند «رُقُعَةُ الحبیب »نیز حزری منسوب به امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است که چون کنیزک حُمَید بن قحطبه به هنگام شستن جامه امام آن را در جبیب وی یافته به این نام خوانده شده است حزر دیگری هم به همین عنوان به امام رضا علیه السلام منسوب است .

به همراه داشتن حزر جواد منسوب به امام محمد تقی علیه السلام نیز درمیان شیعیان و ایرانیان چندان متداول بوده «حزر جواد کسی بودن »و«حزر جواد خود کردن »به معنای «پیوسته با او بودن»و «همیشه کسی را همراه خود کردن »مَثَل شده است در کتب ادعیه و حدیث درباره این حزر که گویند نخسیتین بار امام علیه السلام آن را برای مأمون عباسی نوشته حکایت شگفت انگیزی نقل شده است .محمد بن حسنعلی شوشتری یکی از عالمان سده دوازدهم و نواده عبدالله بن حسین تستری نیز رساله ای بنام آداب حزر الجواد برای شاه سلطان حسین صفوی نوشته است .

معروف ترین حرز برای دفع بلایای زمینی و آسمانی حرز امام جواد (ع) است که توصیه فراوانی برای به همراه داشتن این حرز در همه حالات شده است. این حرز شما را از بلایا حفظ می کند و خواص فراوانی دارد.

♦️ هرگونه کپی برداری پیگرد قانونی دارد.